Gökçeli Köyü Nereye Bağlı? Bir Mekânın Felsefi Haritası Üzerine Düşünceler
Bir filozof olarak ilk sorum şudur: “Bir yer, yalnızca haritadaki bir nokta mıdır, yoksa varoluşun anlam kazandığı bir sahne mi?”
“Gökçeli Köyü nereye bağlı?” diye sorulduğunda, çoğu kişi bunu idari bir merak olarak görür. Oysa felsefi bakış için bu soru, insanın dünyadaki yerini, varlığın anlamını ve bilgeliğin sınırlarını sorgulamanın bir kapısıdır. Çünkü “bağlı olmak” yalnızca coğrafi bir durum değil; aynı zamanda etik, epistemolojik ve ontolojik bir deneyimdir.
Coğrafi Gerçeklik: Gökçeli Köyü’nün Fiziksel Bağlılığı
Türkiye’nin farklı bölgelerinde Gökçeli Köyü adıyla anılan yerleşimler vardır. Bunların en bilinenlerinden biri Sinop’un Gerze ilçesine bağlıdır. Diğerleri ise Samsun, Tokat ve Giresun yörelerinde bulunur. Her biri kendi coğrafi bağlamında bir doğa güzelliğini, bir toplumsal geçmişi ve bir kimlik dokusunu taşır.
Ancak felsefi düzlemde, bu bağlılık yalnızca bir koordinat bilgisi değildir. Çünkü insan için “yer” sadece yaşadığı mekân değil, varoluşunun evidir.
Epistemoloji Perspektifi: “Bağlılık” Bilgisinin Doğası
Epistemoloji, bilginin kaynağını ve doğruluğunu sorgular. O hâlde şu soruyu sormalıyız: “Gökçeli Köyü nereye bağlı?” derken, biz aslında neyi biliyoruz ve nasıl biliyoruz?
Bir köyün idari olarak bir ilçeye bağlı olduğunu bilmek, nesnel bilgi düzeyindedir. Bu bilgi, haritalarla, nüfus kayıtlarıyla veya yönetim sistemleriyle doğrulanabilir. Ancak bu bilginin ardında, daha derin bir öznel bilgi katmanı vardır: köyün insanlarının kendini nereye ait hissettiği, hangi toprakla özdeşleştiği, hangi hikâyeyi taşıdığı…
Bilmek yalnızca görmek değildir. Gökçeli Köyü’nün “Sinop’a bağlı olduğunu bilmek” başka, “orada doğup büyümenin nasıl bir his olduğunu anlamak” bambaşkadır. Filozofun bakışı burada devreye girer: bilgi yalnızca veriden ibaret değildir; anlamla tamamlanır.
Etik Perspektif: Bağlılık ve Sorumluluk
Etik, bireyin eylemleriyle dünyaya karşı sorumluluğunu tartışır. Peki bir yerin “bağlılığı” etik olarak ne anlama gelir?
Bir köy, bağlı olduğu ilçeden yalnızca hizmet beklemez; aynı zamanda o yapının parçası olmanın sorumluluğunu da taşır. İnsan da böyledir. Varoluşsal düzeyde her birey, bağlı olduğu topluma, doğaya ve tarihe karşı bir etik sorumluluk içindedir.
Gökçeli’nin sakinleri için bu sorumluluk, köyün kültürel mirasını korumak, doğayı tahrip etmeden yaşamak, insan ilişkilerinde dürüstlüğü sürdürmek demektir.
Bu bağlamda “bağlılık”, yalnızca yönetimsel değil, ahlaki bir duruştur: aidiyetin erdemi.
Etik sorular burada derinleşir:
– Bir yere bağlı olmak, özgürlüğü kısıtlar mı, yoksa anlam mı kazandırır?
– Aidiyet duygusu, bireyin etik bilincini güçlendirir mi yoksa onu toplumsal kalıplara mı hapseder?
Bu sorular, Gökçeli’nin yalnızca idari değil, ahlaki sınırlarını da çizer.
Ontoloji Perspektifi: Yer ve Varlık Arasındaki Bağ
Ontoloji, varlığın ne olduğunu araştırır. O hâlde “Gökçeli Köyü”nün varlığı nedir? Sadece evler, yollar, tarlalar mı? Yoksa orada yaşayan insanların hatıraları, sesleri, duaları da o varlığın parçası mıdır?
Bir köy, varoluşun küçük bir evrenidir. Her taş, her ağaç, her çocuk sesi, o yerin ontolojik bütünlüğünü oluşturur. Gökçeli, bu anlamda bir “yer” olmaktan çıkar; bir “varlık biçimi”ne dönüşür.
Heidegger’in dediği gibi, insan “dünyada-varlık”tır (Dasein). İnsan, bir yere kök salarak var olur. “Gökçeli Köyü nereye bağlı?” sorusu aslında “İnsan kendi varoluşunda nereye bağlıdır?” sorusuyla yankılanır. Bu köy, bireyin kendi iç coğrafyasının metaforudur.
Bağlılık ve Özgürlük Arasındaki Denge
Bir yandan bağlılık, kimlik ve yön duygusu kazandırır; öte yandan özgürlüğün sınırlarını çizer.
Felsefede bu gerilim, özgür irade ve zorunluluk tartışmasıyla paralellik taşır. Gökçeli’nin haritadaki yeri belirlenmiştir; ama orada yaşayan insanların hikâyeleri, seçimleri ve duyguları özgürdür. Bu çelişki, insan olmanın doğasında vardır: bağlı ama bağımsız, köklü ama arayış içinde.
Sonuç: Gökçeli’nin Bağlılığı, Bizim Bağlılığımız
Coğrafi olarak Gökçeli Köyü, Sinop’un Gerze ilçesine bağlıdır.
Felsefi olarak ise, her köy, insanın dünyaya bağlılık biçimlerinden birini temsil eder.
Etik düzlemde bağlılık, sorumluluk; epistemolojik düzlemde bilgi; ontolojik düzlemde ise varoluş anlamına gelir.
Bu nedenle, “Gökçeli Köyü nereye bağlı?” sorusu, haritadan çok daha geniş bir cevap ister.
Belki de esas soru şudur: “Biz, kendi varlığımızda nereye bağlıyız?”
Ve belki de, insanın yolculuğu, bu soruya içten bir yanıt aramaktan ibarettir.