Kadın erkeğin malına ortak mı ?

“Kadın erkeğin malına ortak mı?” sorusu baştan yanlış: Ortak olan mal değil, emek ve hayatın kendisi. Doğru soru şudur: Ortak yaşamın üretimini kim sahipleniyor?

Kadın Erkeğin Malına Ortak mı? Meseleyi Yanlış Sorudan Kurtaralım

“Kadın erkeğin malına ortak mı?” diye sorulduğunda, sanki erkek üretiyor, kadın ise tüketiyor gibi bir zemin kuruluyor. Cesurca söyleyelim: Bu, patriyarkanın ev içi emeği görünmez kılan dilidir. Evlilikte serveti yalnızca maaş bordrosu yazmaz; bakım, duygusal düzenleme, ev yönetimi, kariyerlerin birbirine uyumu, sosyal ağların kurulması ve kriz anlarında üstlenilen yük de servetin kaynağıdır. Bu yüzden tartışmanın başlığı mal paylaşımı değil, adil değer dağılımıdır. Eğer “mal” yalnızca getirisi para olan şeyse, evin içindeki üretimin büyük kısmı kağıt üzerinde yok sayılır — ama yok sayılınca da adaletsizlik büyür.

Hukuki Zemin: “Ortaklık” Efsanesi ve Gerçekler

Türkiye’de modern hukuk, evlilikte “edinilmiş mallara katılma” ilkesini esas alır: Evlilik süresince edinilen kazançların değer artışına iki taraf da katılır; evlilikten önceki malvarlığı, bağış ve miras gibi kişisel mallar ise ayrı değerlendirilir. Bu, otomatik “yarı yarıya ortak mülkiyet” demek değildir; aksine, hayatın sonunda bir hesaplaşma (tasfiye) ve “katılma alacağı” iddiası anlamına gelir. Yani “Kadın erkeğin malına ortak mı?” yerine “Evlilikte oluşan artı değerin adil payı nedir?” diye sormak daha doğrudur. Hukukun söylediği şudur: Emeğin, riskin ve birlikte kurulan hayatın değeri, yalnız bordrodan ibaret olamaz.

Görünmeyen Emek: Paraya Dönüşmeyen Katkının Siyaseti

Bir gerçek var: Kadınlar, istatistiksel olarak daha çok bakım emeği üstlenir. Çocuğun ateşi çıktığında işten kim erken çıkar? Ebeveyn bakımı kimde toplanır? Ev taşınırken, taşınmanın “organizasyonunu” kim yapar? Bunların fatura kesilen bir karşılığı yoktur ama serveti mümkün kılan altyapıdır. Buna rağmen tartışma, “Kimin üstüne tapu?” basitliğine sıkıştırılır. Sonuç: Üretimin bir bacağı görünmez kalır, güç eşitsizliği pekişir, kadın ekonomik şiddete açık hale gelir. Bu yüzden “ortaklık” yalnızca mülkiyet senedinde değil, değer hesabında başlamalıdır.

Çatışmalı Alanlar: Zayıf Argümanlar ve Kör Noktalar

– “Ben kazandım, benim malım” diyen yaklaşım, işin arkasındaki lojistiği yok sayar. Ücretli emeğin arkasındaki ücretsiz emeği görünmez kılmak adil değildir.

– “Evlilikte her şey otomatik 50/50” genellemesi de hatalıdır. Kişisel mallar, borçlar, şirket hisseleri, değer artış payları gibi karmaşık dosyalar vardır; her evlilik, somut katkılarla incelenir.

– Şirket hisseleri ve aile işletmeleri çoğu zaman “kişisel alan” diye etiketlenerek tartışmadan kaçırılır. Oysa işletmenin büyümesini mümkün kılan ev içi emek de hesaba dahil edilmelidir.

– Mal kaçırma pratikleri (evlilik içinde tapu devri, sahte borçlandırmalar, kağıt üzerinde satışlar) “emek hırsızlığı”nın beyaz yaka versiyonudur. Evlilik sürdüğü müddetçe şeffaflık, defter ve hesap düzeni bir etik zorunluluktur.

– Kredi ve risk paylaşımı: Borçlar “ikimizin yükü”, kârlar “benim malım” olduğunda adalet değil, ayrıcalık konuşur.

Kadın Erkeğin Malına Ortak mı? Soruyu Ters Yüz Edelim

Kadın “erkeğin malına ortak” olmaz; kadın, ortak yaşamın üretimine ortaktır. Üretime ortak olan, sonuca da ortaktır. Ekonomik gücün, karar gücünü belirlediği bir dünyada, kadınların servete erişimi sadece evlilik sonu değil, evlilik sürerken de bir eşitlik meselesidir. Evin finansal tabloları, varlık listeleri, borç-alacak kalemleri, vergi ve sigorta politikaları, hayat sigortaları, emeklilik fonları… Tüm bunlarda eşit bilgi ve söz hakkı, “mal”dan önce gelir. Bilgiye erişim yoksa, mülkiyet vardır ama güç yoktur.

Provokatif Sorular: Tabuları Yerinden Oynatalım

– Evinizde aylık finans raporu paylaşımı var mı, yoksa “bende kalsın, sen yorulma” diyerek güç tek elde mi toplanıyor?

– Çocuk bakımı ve kariyer duraklamasının maliyetini kim üstleniyor; bu maliyet, servet paylaşımına yansıyor mu?

– Şirket hisseleri, kripto varlıklar, bireysel emeklilik ve sanat eserleri gibi kalemler “saydam” mı?

– Evlilik öncesi ya da sırasında yaptığınız sözleşmeler, gerçekten iki tarafın da anladığı ve onayladığı metinler mi, yoksa “imza at gitsin” belgeleri mi?

– Borçlar birlikteyken, kazançların “kişisel” sayılması size adil geliyor mu?

Zayıf Zanlar Yerine Güçlü İlkeler

1) Şeffaflık: Varlık, borç ve gelir kalemlerinin düzenli paylaşımı.

2) Eşit karar: Büyük ölçekli alım-satım ve yatırım kararlarında ortak imza kültürü.

3) Emek muhasebesi: Kariyer duraklaması, bakım ve ev idaresi için “değer artış payı” bilinci.

4) Özerklik: Her iki tarafın da kişisel acil durum fonu ve mesleki bağımsızlığını koruması.

5) Adil sözleşme: Evlilik sözleşmeleri “güvensizlik” değil, “açık kurallar”dır; güç dengesizliğini değil, ortaklığı kurar.

Son Söz: Malın Değil, Değerin Ortakları

“Kadın erkeğin malına ortak mı?” sorusu, gücü tek elde tutmak isteyenlerin hoşlandığı bir oyalanma sorusudur. Asıl mesele, ortak yaşamın üretimini kimin üstlendiği ve bu üretimin meyvesine kimin eriştiğidir. Eşitlik, tapuda değil, kültürde başlar; kültür değiştiğinde tapu da, tüzük de, dil de değişir. Evet, tartışmayı büyütelim: Evde üretilen değerin tamamı görünür olursa, “kimin malı” sorusu zaten anlamını yitirir.

Şimdi top sizde: Bu akşam sofrada, “Biz bu evi nasıl üretiyoruz ve değeri nasıl paylaşıyoruz?” diye sormaya cesaret eder misiniz?